Đúng vào ngày cuối cùng của năm 2023, lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong Un đã tuyên bố từ bỏ chính sách ‘‘tái thống nhất’’ với miền nam, được duy trì từ gần nửa thế kỷ nay, coi Hàn Quốc là ‘‘quốc gia thù địch’’, hoàn toàn không cùng một dân tộc. Vì sao Bình Nhưỡng lại từ bỏ lập trường chính thống về ‘‘tái thống nhất’’ vào thời điểm này?
Đăng ngày: 04/01/2024
Tuyên bố của ông Kim Jong Un được hãng tin nhà nước Bắc Triều Tiên KCNA đưa ra hôm 31/12/2023, sau cuộc họp năm ngày của ban lãnh đạo đảng cầm quyền. Trong cuộc họp này, lãnh đạo Bắc Triều Tiên đã quy cho Hàn Quốc và Hoa Kỳ trách nhiệm để cho ‘‘khủng hoảng kéo dài và vượt vòng kiểm soát’’, và khẳng định việc hướng đến ‘‘hòa giải và thống nhất’’ với Hàn Quốc là một ‘‘sai lầm’’ về chính sách, bởi Hàn Quốc giờ đây đã thực sự là ‘‘quốc gia thù địch’’. Theo lãnh đạo Bắc Triều Tiên, Bình Nhưỡng sẵn sàng chuẩn bị cho chiến tranh, ‘‘có thể bùng nổ bất cứ lúc nào’’ trên bán đảo Triều Tiên, cũng như các biện pháp cần thiết để ‘‘đặt toàn bộ bán đảo Triều Tiên dưới sự kiểm soát’’ của Bình Nhưỡng.
‘‘Cộng hòa Liên bang Dân chủ Cao Ly’’, lập trường chính thống của Bình Nhưỡng
Việc ông Kim Jong Un khẳng định từ bỏ lập trường ‘‘tái thống nhất’’ có ý nghĩa ra sao ? Trước quyết định được đưa ra ngày 31/12/2023, từ hàng chục năm nay chế độ Bắc Triều Tiên vẫn chủ trương hướng đến xây dựng một ‘‘Nhà nước Liên bang Dân chủ Koryo’’, tức một chính quyền ‘‘liên bang’’ với Hàn Quốc, cho phép mỗi bên duy trì chế độ chính trị riêng. Koryo (hay Cao Ly) là tên gọi nhà nước đầu tiên từng thống nhất toàn bộ lãnh thổ Triều Tiên hồi thế kỷ X. Cho đến thời điểm hiện tại, một trang mạng đối ngoại chính thức của chính quyền Bắc Triều Tiên, DPRK, vẫn tiếp tục đăng tải bài viết năm 1997 của cố lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong Il, cha của Kim Jong Un, với tựa đề “Chúng ta hãy thực hiện chỉ thị thống nhất đất nước của nhà lãnh đạo vĩ đại Kim Nhật Thành’’.
Chủ thuyết thành lập ‘‘Cộng hòa Liên bang Dân chủ Cao Ly’’ đã được Kim Nhật Thành đưa ra vào năm 1980. Theo chủ trương này, Cộng hòa Liên bang Dân chủ Cao Ly, bao gồm hai chế độ riêng biệt, sẽ là một quốc gia trung lập, không tham gia bất kỳ liên minh chính trị, quân sự nào, và đây là con đường ‘‘thực tế và hợp lý nhất để thống nhất đất nước một cách độc lập, hòa bình’’. Việc Kim Jong Un tuyên bố từ bỏ chủ trương của ông nội, cố lãnh tụ Kim Nhật Thành, ắt hẳn là một bước ngoặt lớn trong chế độ Bắc Triều Tiên, nơi mà thái độ trung thành với lãnh tụ thường được coi là một điều kiện căn bản bảo đảm sự ổn định của chế độ.
Phát biểu cứng rắn thêm một nấc của Bắc Triều Tiên
Tiếp theo tuyên bố nói trên, vào ngày đầu năm mới, ông Kim Jong Un ra lệnh quân đội ‘‘hủy diệt’’ Hàn Quốc và Hoa Kỳ, nếu hai nước này chuẩn bị đối đầu quân sự. Cũng ngay trong ngày đầu năm, theo KCNA, bộ Ngoại Giao Bắc Triều Tiên bắt đầu bàn với Mặt Trận Thống Nhất về khả năng giải thể các cơ quan phụ trách quan hệ Liên Triều, theo chỉ đạo của lãnh đạo tối cao.
Theo Yonhap, trong một thông báo công bố tối 2/1, em gái Kim Jong Un, bà Kim Yo Jong, phó chủ tịch Quân Ủy Trung Ương, đã lên án phát biểu đầu năm mới của tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol,‘‘trong năm tới sẽ cùng với Hoa Kỳ hoàn thiện hệ thống răn đe mạnh mẽ hơn nhắm vào Bình Nhưỡng’’. Phụ họa cho chủ trương đoạn tuyệt với chính sách ‘‘tái thống nhất’’ của lãnh đạo tối cao, nhân vật số hai của Quân Ủy Trung Ương Bắc Triều Tiên khẳng định Bắc Triều Tiên đã ‘‘bỏ lỡ cơ hội’’ trong việc phát triển quân đội trong nhiệm kỳ 5 năm 2017- 2022 của tổng thống tiền nhiệm Hàn Quốc Moon Jae In, nổi tiếng với chính sách hướng đến hòa giải với miền Bắc.
Phản ánh thế đối đầu gia tăng gấp bội tại bán đảo Triều Tiên
Năm 2018, dưới thời tổng thống Moon Jae In, hai miền Triều Tiên từng bắt đầu tiến trình xích lại gần nhau. Lãnh đạo Bắc Triều Tiên và tổng thống Moon Jae In đã gặp nhau ba lần. Tuy nhiên, quan hệ song phương sau đó đã xấu đi nhanh chóng. Theo Yonhap, mọi nỗ lực của tổng thống tiền nhiệm Hàn Quốc đã rơi vào bế tắc sau thất bại của thượng đỉnh Kim Jong Un và Donald Trump tại Hà Nội tháng 2/2019.
Theo nhiều nhà quan sát, những tuyên bố nói trên của ban lãnh đạo Bắc Triều Tiên trên thực tế chỉ phản ánh thực tế chia rẽ và đối đầu sâu sắc giữa hai quốc gia trong hiện tại. Trang mạng Euractiv dẫn lại phát biểu của nhà nghiên cứu Rachel Minyoung Lee, thuộc Trung tâm Stimson có trụ sở tại Hoa Kỳ, “Bắc Triều Tiên trong những năm gần đây đã nhiều lần báo trước là sẽ có một thay đổi cơ bản trong chính sách đối với Hàn Quốc và hội nghị trung ương Đảng vào tháng 12/2023 không chỉ xác nhận mà còn chính thức hóa điều đó”.
Coi Hàn Quốc là ‘‘quốc gia thù địch’’ cho phép BTT tấn công hạt nhân
Theo một số nhà phân tích, hai miền Triều Tiên vốn đã có quan hệ đối nghịch, việc thay đổi chính sách nói trên khó có khả năng dẫn đến những thay đổi lớn. Về phía Hàn Quốc, một giới chức thuộc bộ Thống Nhất hôm 03/01 cho biết: ‘‘Bắc Triều Tiên trong báo cáo về kết quả cuộc họp toàn Đảng cho biết họ sẽ không còn coi chúng tôi là đối tác để hòa giải và thống nhất, nhưng sự thật là họ chưa bao giờ thực sự thúc đẩy điều đó”.
Nhưng theo một số nhà nghiên cứu, như ông Hong Min, chuyên gia cấp cao của Viện Thống nhất Quốc gia Hàn Quốc ở Seoul, việc dứt khoát từ bỏ lập trường tái thống nhất sẽ cho phép Bắc Triều Tiên đẩy mạnh việc phát triển vũ khí hạt nhân, và sẵn sàng cho chiến tranh hạt nhân, chống lại một quốc gia thù địch. Trả lời nhật báo quân sự Mỹ Start and Stripes, hôm 02/01, chuyên gia Hàn Quốc Hong Min nhận định, thay đổi lớn nói trên mở đường cho việc ‘‘phô trương tối đa vũ khí hạt nhân’’ trước cuộc bầu cử tổng thống Mỹ tháng 11/2024, có thể được Bắc Triều Tiên coi như là ‘‘một con bài mặc cả quan trọng’’ với Hoa Kỳ. Ngược lại việc theo đuổi chính sách thống nhất và duy trì quan hệ ngoại giao với Hàn Quốc đang trở thành một gánh nặng với Bình Nhưỡng.
